Chiến tranh đi qua hơn 47 năm, nhưng thảm họa để lại vẫn còn đó “Nỗi đau da cam - Nỗi đau dân tộc, nỗi đau nhân loại!”, bởi những mất mát, đau thương mà Chất độc da cam/dioxin gây ra trên đất nước ta còn vô cùng nghiêm trọng, đã tàn phá môi trường tự nhiên, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của hàng triệu con người, gây hậu quả, di chứng nặng nề đến nhiều thế hệ và thực tế di chứng đã truyền sang thế hệ thứ 4 tại Việt Nam.
Trong cuộc chiến tranh xâm lượt của Đế quốc Mỹ tại Việt Nam, nhằm triệt hạ nguồn sinh sống của nhân dân, ngăn chặn bước tiến của các lực lượng vũ trang cách mạng, tổng thống Mỹ J. Kennedy đã tuyên bố dùng chất diệt cỏ để kiểm soát, ngăn chặn quân Cộng sản. Ngày 10/8/1961 là ngày đầu tiên Mỹ tiến hành cuộc chiến tranh hóa học ở Việt Nam. Khoảng 15 loại hóa chất được sử dụng với khối lượng lớn, nồng độ cao, biến Việt Nam thành phòng thí nghiệm khổng lồ để nghiên cứu, thử nghiệm các loại chất độc. Từ năm 1961 đến năm 1971, quân đội Mỹ đã tiến hành 19.905 phi vụ, phun rải 80 triệu lít chất độc hóa học, 61% trong đó là chất da cam, chứa 366 kg dioxin xuống 26.000 thôn, bản, với diện tích 3,06 triệu ha, bằng gần 1/4 tổng diện tích Miền Nam Việt Nam.
Để che giấu dư luận, Bộ Quốc phòng Mỹ đã dùng một biệt danh là Ranch Hand (Operation Ranch Hand – Chiến dịch Bàn tay dài) và phổ biến trong quân đội Mỹ và nhân dân rằng, các chất hóa học được dùng là những chất diệt cỏ, chất làm rụng lá thông thường; mục tiêu là để phát quang các nơi trú ẩn, đóng quân của đối phương, làm giảm thương vong cho quân đội Mỹ và đồng minh; các chất này không độc hại đối với sinh vật, không tác động đáng kể đến sức khỏe con người. Tuy nhiệm, thực tế chứng minh, cuộc chiến tranh hóa học do Mỹ tiến hành ở Việt Nam là cuộc chiến tranh có quy mô lớn nhất, dài ngày nhất, gây hậu quả thảm khốc nhất trong lịch sử loài người.
Chất da cam là gì? Chất da cam là một chất lỏng màu nâu đỏ hay màu nâu, không tan trong nước, tan trong dầu diezen và các dung môi hữu cơ, có tỷ trọng riêng ở 25°C là 1,28 kg/lít. Thành phần gồm 50% chất diệt cỏ 2,4 - D và 50% chất diệt cỏ 2,4,5 - T. Chất này duy trì chỉ trong một vài ngày hoặc vài tuần và sau đó tự tiêu hủy nhưng nó có chứa độc chất, dioxin, không phân hủy dễ dàng. Về chất Dioxin: Tên hóa học của nó là dioxin 2,3,7,8-tetrachloro-dibenzo-para hay còn gọi là TCDD. Nó là một chất hữu cơ bền vững có chứa Chất độc Da cam và một số các chất diệt cỏ có màu khác khi việc sản xuất ra một trong những thành phần của nó (2,4,5-T) được tăng cường trong thời kỳ chiến tranh. TCDD là độc tố độc nhất trong số khoảng 419 loại hợp chất độc tương tự, bao gồm PCBs (polychlorinated biphenyls). Các công ty hóa chất sản xuất ra các chất diệt cỏ trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam nói họ đã không nhận thức được chất dioxin độc hại tới mức nào.
Ảnh: Thùng phi có chứa chất độc da cam
Để dễ nhận biết và phân biệt các loại chất độc khác, quân đội Mỹ đã dùng sơn với màu sắc khác nhau sơn thành những vạch sơn trên các phương tiện chứa các chất độc này. Thùng phi chứa hỗn hợp 2,4 – D và 2,4,5 – T được sơn vạch màu da cam, từ đây có tên gọi là chất da cam.
Ảnh hưởng của chất độc da cam/dioxin:
- Đối với các hệ sinh thái rừng. Hậu quả tức thời: trên 3,060 triệu ha rừng bị tàn phá ở các mức độ khác nhau, làm mất đi 112 triệu m3 gỗ. Ngoài ra nhiều nguồn tài nguyên lâm sản khác như: cây thuốc, song mây, dầu nhựa, thú rừng bị tiêu diệt. Hậu quả lâu dài: Hệ sinh thái rừng bị thay đổi, đất rừng bị xói mòn. Cỏ tranh, tre nứa, cây bụi xâm lấn và thay thế cây rừng. Môi trường rừng xấu đi, gây trở ngại khó khăn cho rừng tái sinh phục hồi. Đặc biệt rừng phòng hộ đầu nguồn của 28 hệ sông bị tàn phá đã gây ra nhiều lũ lụt cho vùng hạ lưu.
- Đối với đất nông nghiệp: ảnh hưởng trực tiếp, làm cây chết ngay hay không thể phát triển được. Với hàm lượng cao vi sinh vật bị chết, số lượng các vi sinh vật đất giảm làm đất kém màu mỡ. Sự trao đổi chất của các cơ thể sinh vật sống trong đất giảm, năng suất cây trồng nông nghiệp kém hiệu quả.
- Đối với các loại động vật: đã làm suy giảm số lượng các loài thú ăn thịt lớn – nhỏ nguyên nhân là do các động vật là con mồi đã bị tuyệt chủng hoặc tồn tại với số lượng rất thấp không đủ cung cấp thức ăn cho chúng sinh sôi và phát triển. Điều đó thể hiện mối quan hệ giữa các chuỗi dinh dưỡng tự nhiên trong các hệ sinh thái.
- Đối với con người: Theo phân loại của Tổ chức Nghiên cứu Ung thư quốc tế (IARC), trong các đồng phân của dioxin thì 2,3,7,8TCDD (dioxin) là chất độc nhất, là tác nhân gây ung thư đối với người. Không chỉ là tác nhân gây ung thư, dioxin còn gây suy giảm miễn dịch, tai biến sinh sản, rối loạn phát triển và nhiều tác hại khác đối với con người. Dioxin kể cả khi chỉ có hàm lượng rất nhỏ (một phần tỉ) cũng liên quan đến việc tàn phá sức khỏe con người một cách ghê gớm, có thể làm đoản thọ những người bị phơi nhiễm, và có khả năng làm đoản thọ cả con cái họ và những thế hệ kế tiếp trong tương lai. Ở Việt Nam, Hội Chữ Thập Đỏ Việt Nam cũng liệt kê các bệnh sau gắn với với sự phơi nhiễm với đi-ô-xin: bệnh thần kinh ngoại biên cấp tính, mạn tính và bán cấp tính, chứng ban clor, tiểu đñường type 2, ung thư gan, chuyển hóa lipid, sinh sản bất thường và dị tật bẩm sinh như hở môi và hở vòm miệng, dị dạng bẩm sinh ở chân, tràn dịch não, khuyết tật ống thần kinh, tật dính ngón (ngón chân/ta bị dính lại), dị tật cơ bắp và bệnh bại liệt; và một số khuyết tật phát triển khác.
Hãy cùng chung tay xoa dịu nỗi đau da cam:
Ngày 10/01/2004, Hội Nạn nhân CĐDC/dioxin Việt Nam chính thức ra mắt hoạt động. Hàng năm Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam đã triển khai nhiều hoạt động phối hợp có hiệu quả xoa “dịu nỗi đau da cam”, “đền ơn đáp nghĩa” như: chăm sóc, giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp và đấu tranh đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam, góp phần xoa dịu nỗi đau với những gia đình có nạn nhân bị phơi nhiễm chất độc da cam/dioxin.
Nhân kỷ niệm 61 năm thảm họa da cam ở Việt Nam, mỗi người chúng ta cần tích cực tham gia hỗ trợ, giúp đỡ các nạn nhân chất độc da cam; động viên, khích lệ các nạn nhân và thân nhân vượt qua bệnh tật; Tiếp tục cổ vũ, lan tỏa trong các tầng lớp nhân dân, khơi dậy lương tâm và trách nhiệm của mỗi người đối với nạn nhân chất độc da cam, tiếp thêm cho họ niềm tin và tình yêu cuộc sống, khát vọng và ý chí vươn lên hòa nhập cộng đồng.
Tiếp tục thực hiện sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về triển khai thực hiện Chỉ thị số 43-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết hậu quả chất độc hóa học trong chiến tranh ở Việt Nam; đồng thời, với quyết tâm đồng hành cùng nạn nhân chất độc da cam trên cả nước. Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam cùng Cổng 1400 tiếp tục triển khai Chương trình nhắn tin từ thiện "Chung tay xoa dịu nỗi đau da cam năm 2022" nhằm vận động đồng bào, chiến sĩ cả nước chung tay, góp sức ủng hộ, hỗ trợ chi phí khám, chữa bệnh, học nghề, xây sửa nhà tình nghĩa, tặng quà cho nạn nhân chất độc da cam nghèo, khó khăn trên cả nước.
Ảnh hưởng của chất độc da cam/dioxin:
- Đối với các hệ sinh thái rừng. Hậu quả tức thời: trên 3,060 triệu ha rừng bị tàn phá ở các mức độ khác nhau, làm mất đi 112 triệu m3 gỗ. Ngoài ra nhiều nguồn tài nguyên lâm sản khác như: cây thuốc, song mây, dầu nhựa, thú rừng bị tiêu diệt. Hậu quả lâu dài: Hệ sinh thái rừng bị thay đổi, đất rừng bị xói mòn. Cỏ tranh, tre nứa, cây bụi xâm lấn và thay thế cây rừng. Môi trường rừng xấu đi, gây trở ngại khó khăn cho rừng tái sinh phục hồi. Đặc biệt rừng phòng hộ đầu nguồn của 28 hệ sông bị tàn phá đã gây ra nhiều lũ lụt cho vùng hạ lưu.
- Đối với đất nông nghiệp: ảnh hưởng trực tiếp, làm cây chết ngay hay không thể phát triển được. Với hàm lượng cao vi sinh vật bị chết, số lượng các vi sinh vật đất giảm làm đất kém màu mỡ. Sự trao đổi chất của các cơ thể sinh vật sống trong đất giảm, năng suất cây trồng nông nghiệp kém hiệu quả.
- Đối với các loại động vật: đã làm suy giảm số lượng các loài thú ăn thịt lớn – nhỏ nguyên nhân là do các động vật là con mồi đã bị tuyệt chủng hoặc tồn tại với số lượng rất thấp không đủ cung cấp thức ăn cho chúng sinh sôi và phát triển. Điều đó thể hiện mối quan hệ giữa các chuỗi dinh dưỡng tự nhiên trong các hệ sinh thái.
- Đối với con người: Theo phân loại của Tổ chức Nghiên cứu Ung thư quốc tế (IARC), trong các đồng phân của dioxin thì 2,3,7,8TCDD (dioxin) là chất độc nhất, là tác nhân gây ung thư đối với người. Không chỉ là tác nhân gây ung thư, dioxin còn gây suy giảm miễn dịch, tai biến sinh sản, rối loạn phát triển và nhiều tác hại khác đối với con người. Dioxin kể cả khi chỉ có hàm lượng rất nhỏ (một phần tỉ) cũng liên quan đến việc tàn phá sức khỏe con người một cách ghê gớm, có thể làm đoản thọ những người bị phơi nhiễm, và có khả năng làm đoản thọ cả con cái họ và những thế hệ kế tiếp trong tương lai. Ở Việt Nam, Hội Chữ Thập Đỏ Việt Nam cũng liệt kê các bệnh sau gắn với với sự phơi nhiễm với đi-ô-xin: bệnh thần kinh ngoại biên cấp tính, mạn tính và bán cấp tính, chứng ban clor, tiểu đñường type 2, ung thư gan, chuyển hóa lipid, sinh sản bất thường và dị tật bẩm sinh như hở môi và hở vòm miệng, dị dạng bẩm sinh ở chân, tràn dịch não, khuyết tật ống thần kinh, tật dính ngón (ngón chân/ta bị dính lại), dị tật cơ bắp và bệnh bại liệt; và một số khuyết tật phát triển khác.
Hãy cùng chung tay xoa dịu nỗi đau da cam:
Ngày 10/01/2004, Hội Nạn nhân CĐDC/dioxin Việt Nam chính thức ra mắt hoạt động. Hàng năm Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam đã triển khai nhiều hoạt động phối hợp có hiệu quả xoa “dịu nỗi đau da cam”, “đền ơn đáp nghĩa” như: chăm sóc, giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp và đấu tranh đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam, góp phần xoa dịu nỗi đau với những gia đình có nạn nhân bị phơi nhiễm chất độc da cam/dioxin.
Nhân kỷ niệm 61 năm thảm họa da cam ở Việt Nam, mỗi người chúng ta cần tích cực tham gia hỗ trợ, giúp đỡ các nạn nhân chất độc da cam; động viên, khích lệ các nạn nhân và thân nhân vượt qua bệnh tật; Tiếp tục cổ vũ, lan tỏa trong các tầng lớp nhân dân, khơi dậy lương tâm và trách nhiệm của mỗi người đối với nạn nhân chất độc da cam, tiếp thêm cho họ niềm tin và tình yêu cuộc sống, khát vọng và ý chí vươn lên hòa nhập cộng đồng.
Tiếp tục thực hiện sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về triển khai thực hiện Chỉ thị số 43-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết hậu quả chất độc hóa học trong chiến tranh ở Việt Nam; đồng thời, với quyết tâm đồng hành cùng nạn nhân chất độc da cam trên cả nước. Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam cùng Cổng 1400 tiếp tục triển khai Chương trình nhắn tin từ thiện "Chung tay xoa dịu nỗi đau da cam năm 2022" nhằm vận động đồng bào, chiến sĩ cả nước chung tay, góp sức ủng hộ, hỗ trợ chi phí khám, chữa bệnh, học nghề, xây sửa nhà tình nghĩa, tặng quà cho nạn nhân chất độc da cam nghèo, khó khăn trên cả nước.
