Thực tế hiện nay tình hình an ninh trật tự tại các địa phương có nhiều diễn biến phức tạp, không những các thành phố lớn mà ở cả vùng nông thôn, các loại tội phạm phát triển và gia tăng. Vì thế, nhiệm vụ xử lý tin báo, tố giác về tội phạm trở thành nhiệm vụ chính trị của công an các xã. Tuy nhiên, các quy định trước đây chỉ đề cập đến lực lượng công an phường, thị trấn và Đồn công an, không nhắc đến công an xã, trong khi hiện tại lực lượng công an xã đã có sự thay đổi căn bản về chất, do phần lớn công an xã đều là chính quy . Do vậy, việc bổ sung thêm nhiệm vụ có tính pháp lý trên thực tế cho lực lượng này là cần thiết, góp phần làm giảm được áp lực giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm ở cả cấp huyện và cấp thành phố.
Trước tình hình trên ngày 12/11/2021 Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự. Theo đó, khoản 3 - Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 được sửa đổi, bổ sung như sau: “Công an xã, phường, thị trấn, Đồn công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho cơ quan điều tra có thẩm quyền”.
Theo quy định trước đây, công an xã chỉ có trách nhiệm tiếp nhận tin tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, lấy lời khai ban đầu và chuyển ngay tin báo kèm theo các tài liệu, đồ vật có liên quan cho cơ quan điều tra có thẩm quyền. Nhưng sau khi Luật sửa đổi, công an xã có thẩm quyền “tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ” đối với tin báo trước khi chuyển Cơ quan điều tra, tương đương với nhiệm vụ của đơn vị cùng cấp là công an phường, thị trấn, Đồn công an.
Đến ngày 29/11/2021 Liên ngành tư pháp Trung ương cũng đã ban hành Thông tư liên tịch số 01/2021, sửa đổi bổ sung một số Điều của Thông tư liên tịch số 01/2017, ngày 29/12/2017 quy định việc phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong việc thực hiện một số quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2015 về tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Theo đó sửa đổi, bổ sung cụ thể chức năng, nhiệm vụ của công an xã quy định tại khoản 5 - Điều 8; Đồng thời Thông tư cũng quy định thêm về việc “Cơ quan cảnh sát điều tra Công an cấp huyện chủ trì, phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện hoạt động kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm của Công an xã, phường, thị trấn, Đồn công an”.
Như vậy, Việc giao thêm trách nhiệm cho công an xã nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, xử lý kịp thời, nhanh chóng các vụ việc ngay tại địa bàn cơ sở, khắc phục được những khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19. Tuy nhiên, thực tế trên cũng đòi hỏi Viện kiểm sát cấp huyện cần nghiên cứu áp dụng các biện pháp nghiệp vụ để kiểm soát chặt chẽ hoạt động kiểm tra, xác minh sơ bộ của công an xã, thị trấn, để đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật.
