Xét rút ngắn thời gian thử thách án treo là một nhiệm vụ quan trọng trong công tác thi hành án hình sự, góp phần đánh giá đúng chấp lượng, hiệu quả việc giám sát, giáo dục người chấp hành án phạt tù cho hưởng án treo của Ủy ban nhân dân cấp xã và việc áp dụng pháp luật của Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện. Ngoài ra, việc lập hồ sơ và xét rút ngắn thời gian thử thách án treo còn thể hiện được tính nhân đạo và nhân văn sâu sắc của pháp luật, tạo điều kiện cho người phạm tội hiểu biết hơn chính sách khoan hồng của Nhà nước ta, giúp họ tích cực học tập, thực hiện tốt hơn nghĩa vụ chấp hành án để sớm tái hòa nhập cộng đồng. Đây là nội dung được quy định tại Điều 63, 66 Luật thi hành án hình sự 2010 và tại Điều 4 - Thông tư liên tịch số 08/2012/TTLT-BCA-BQP-TANDTC-VKSNDTC ngày 14/8/2012 của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, cụ thể:
Điều 63. Nhiệm vụ của Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo
1. Ủy ban nhân dân cấp xã được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:
a)....
g) Lập hồ sơ đề nghị xem xét việc rút ngắn thời gian thử thách gửi cơ quan có thẩm quyền đề nghị quy định tại khoản 1 Điều 66 của Luật này;...
Điều 66. Thủ tục rút ngắn thời gian thử thách
1. Khi có đủ điều kiện để rút ngắn thời gian thử thách theo quy định của Bộ luật hình sự, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm lập hồ sơ và đề nghị Tòa án nhân dân cấp huyện nơi người được hưởng án treo đang cư trú, Tòa án quân sự khu vực nơi người được hưởng án treo làm việc xem xét, quyết định. ...
Điều 4 - Thông tư liên tịch số 08 Điều kiện và mức rút ngắn thời gian thử thách của án treo
1. Người được hưởng án treo có thể được Tòa án nhân dân cấp huyện, Tòa án quân sự khu vực quyết định rút ngắn thời gian thử thách của án treo khi có đủ các điều kiện sau:
a) Đã chấp hành được một phần hai thời gian thử thách của án treo;
b) Có nhiều tiến bộ, được thể hiện bằng việc trong thời gian thử thách thực hiện nghiêm chỉnh nghĩa vụ của người được hưởng án treo; chấp hành đúng chính sách, pháp luật của Nhà nước, nội quy, quy chế nơi làm việc; tích cực lao động, học tập và sửa chữa lỗi lầm; thực hiện đầy đủ các hình phạt bổ sung, nghĩa vụ khác theo quyết định của bản án,....
Thế nhưng khâu công tác này trên địa bàn huyện vẫn chưa được quan tâm đúng mức, chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Qua kiểm sát 04 hồ sơ Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện đề nghị rút ngắn thời gian thử thách án treo năm 2017 cho 04 bị án, Viện kiểm sát nhân dân huyện Vĩnh Thạnh nhận thấy 01 trường hợp chưa đủ điều kiện xem xét do Ủy ban nhân dân xã khi làm đề nghị đã không xác minh làm rõ việc bị án đã chấp hành xong hình phạt bổ sung và án phí chưa. Đối với trường hợp trên Viện kiểm sát nhân dân huyện Vĩnh Thạnh đã trao đổi ngay với Cơ quan thi hành án hình sự huyện cần hướng dẫn, yêu cầu UBND xã tiến hành xác minh bổ sung, nhưng Cơ quan thi hành án hình sự huyện xin rút lại hồ sơ đề nghị khi Tòa án đã thụ lý. Tại phiên họp xét rút ngắn thời gian thử thách, đại diện Viện kiểm sát không đồng ý xét rút ngắn thời gian thử thách đối với trường hợp trên. Kết quả Hội đồng xét rút ngắn thời gian thử thách của Tòa án nhân dân huyện Vĩnh Thạnh đã thống nhất không xét rút ngắn thời gian thử thách 01 trường hợp.
Việc lập hồ sơ đề nghị rút ngắn thời gian thử thách khi chưa đủ điều kiện như trên là không đúng theo quy định của pháp luật. Viện kiểm sát nhân dân huyện Vĩnh Thạnh sẽ có ý kiến với Thủ trưởng Cơ quan thi hành án hình sự đề nghị thường xuyên kiểm tra đối với Công an cấp xã về việc tham mưu cho Chủ tịch UBND trong công tác quản lý, theo dõi, giám sát và giáo dục người bị kết án phạt tù nhưng cho hưởng án treo, khi lập hồ sơ đề nghị cần xem xét kỹ, hoàn chỉnh hồ sơ trước khi đưa ra Hội đồng xét rút ngắn thời gian thử thách;, có biện pháp chỉ đạo, kiểm tra, tổ chức rút kinh nghiệm chung để khắc phục vi phạm như đã nêu.
Điều 63. Nhiệm vụ của Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo
1. Ủy ban nhân dân cấp xã được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:
a)....
g) Lập hồ sơ đề nghị xem xét việc rút ngắn thời gian thử thách gửi cơ quan có thẩm quyền đề nghị quy định tại khoản 1 Điều 66 của Luật này;...
Điều 66. Thủ tục rút ngắn thời gian thử thách
1. Khi có đủ điều kiện để rút ngắn thời gian thử thách theo quy định của Bộ luật hình sự, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm lập hồ sơ và đề nghị Tòa án nhân dân cấp huyện nơi người được hưởng án treo đang cư trú, Tòa án quân sự khu vực nơi người được hưởng án treo làm việc xem xét, quyết định. ...
Điều 4 - Thông tư liên tịch số 08 Điều kiện và mức rút ngắn thời gian thử thách của án treo
1. Người được hưởng án treo có thể được Tòa án nhân dân cấp huyện, Tòa án quân sự khu vực quyết định rút ngắn thời gian thử thách của án treo khi có đủ các điều kiện sau:
a) Đã chấp hành được một phần hai thời gian thử thách của án treo;
b) Có nhiều tiến bộ, được thể hiện bằng việc trong thời gian thử thách thực hiện nghiêm chỉnh nghĩa vụ của người được hưởng án treo; chấp hành đúng chính sách, pháp luật của Nhà nước, nội quy, quy chế nơi làm việc; tích cực lao động, học tập và sửa chữa lỗi lầm; thực hiện đầy đủ các hình phạt bổ sung, nghĩa vụ khác theo quyết định của bản án,....
Thế nhưng khâu công tác này trên địa bàn huyện vẫn chưa được quan tâm đúng mức, chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Qua kiểm sát 04 hồ sơ Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện đề nghị rút ngắn thời gian thử thách án treo năm 2017 cho 04 bị án, Viện kiểm sát nhân dân huyện Vĩnh Thạnh nhận thấy 01 trường hợp chưa đủ điều kiện xem xét do Ủy ban nhân dân xã khi làm đề nghị đã không xác minh làm rõ việc bị án đã chấp hành xong hình phạt bổ sung và án phí chưa. Đối với trường hợp trên Viện kiểm sát nhân dân huyện Vĩnh Thạnh đã trao đổi ngay với Cơ quan thi hành án hình sự huyện cần hướng dẫn, yêu cầu UBND xã tiến hành xác minh bổ sung, nhưng Cơ quan thi hành án hình sự huyện xin rút lại hồ sơ đề nghị khi Tòa án đã thụ lý. Tại phiên họp xét rút ngắn thời gian thử thách, đại diện Viện kiểm sát không đồng ý xét rút ngắn thời gian thử thách đối với trường hợp trên. Kết quả Hội đồng xét rút ngắn thời gian thử thách của Tòa án nhân dân huyện Vĩnh Thạnh đã thống nhất không xét rút ngắn thời gian thử thách 01 trường hợp.
Việc lập hồ sơ đề nghị rút ngắn thời gian thử thách khi chưa đủ điều kiện như trên là không đúng theo quy định của pháp luật. Viện kiểm sát nhân dân huyện Vĩnh Thạnh sẽ có ý kiến với Thủ trưởng Cơ quan thi hành án hình sự đề nghị thường xuyên kiểm tra đối với Công an cấp xã về việc tham mưu cho Chủ tịch UBND trong công tác quản lý, theo dõi, giám sát và giáo dục người bị kết án phạt tù nhưng cho hưởng án treo, khi lập hồ sơ đề nghị cần xem xét kỹ, hoàn chỉnh hồ sơ trước khi đưa ra Hội đồng xét rút ngắn thời gian thử thách;, có biện pháp chỉ đạo, kiểm tra, tổ chức rút kinh nghiệm chung để khắc phục vi phạm như đã nêu.
