Trong các ngày 26 và 28/12/2023, Viện kiểm sát nhân dân quận Ninh Kiều phối hợp với Tòa án cùng cấp tổ chức phiên tòa dân sự rút kinh nghiệm trực tuyến 2 cấp, trình chiếu chứng cứ, số hóa hồ sơ. Vụ án: “Tranh chấp thừa kế” giữa nguyên đơn bàNguyễn Thị L với bị đơnbàLưu Thị Thu Tr và những người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan Nguyễn Sầm M, Nguyễn Bách Ch, Nguyễn Thị Diễm Th, Nguyễn Thị N, Nguyễn Thị Thanh Tr.
Cảnh phiên tòa rút kinh nghiệm
Theo đơn khởi kiện của nguyên đơn bà L: Cha mẹ bà là ông Nguyễn Văn B (chết 2011) và bà Nguyễn Thị B (chết 2003). Sinh thời ông B, bà B có tất cả 05 ngừơi con gồm: Nguyễn Sầm B, sinh năm 1969 (chết 2016): Hàng thừa kế của ông B gồm vợ là bà Lưu Thị Thu Tr và 02 con là Nguyễn Bách Ch, Nguyễn Thị Diễm Th; Nguyễn Thị L, sinh năm 1974; Nguyễn Sầm M, sinh năm 1968; Nguyễn Thị Thanh Tr, sinh năm 1994; Nguyễn Thị N, sinh năm 1977.
Quá trình chung sống, cha mẹ bà có tạo lập tài sản là căn nhà và thửa đất số 01, tờ bản đồ 31, diện tích 87,25m2 (loại đất thổ cư) tọa lạc số 63, hẻm 2, đường M Th, phường X Kh, quận N, thành phố C theo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số vào sổ cấp GCN 01569/QSDĐ do UBND thành phố Cần Thơ (cũ) cấp ngày 11/11/2003.Trước khi chết ông B, bà B đều không để lại di chúc, nhà và đất trên hiện nay do bị đơn bà Tr (là vợ) và các con của ông B đang quản lý, sử dụng. Do đó, nguyên đơn yêu cầu chia di sản thừa kế theo pháp luật cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của ông B và bà B gồm 05 người con, mỗi người được hưởng 1/5 giá trị kỷ phần.
Đối với giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 01569/QSDĐ khi ông B còn sống đã dùng thế chấp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam để vay tiền, hiện bà đã tất nợ cho Ngân hàng với tổng số tiền 97.556.000 đồng, bà yêu cầu những người hưởng di sản thừa kế, cùng có nghĩa vụ thanh toán lại cho bà mỗi người tương đương số tiền 19.511.000 đồng.
Bị đơn bà Lưu Thị Thu Tr trình bày: Thống nhất trình bày của nguyên đơn về nguồn gốc di sản, cha mẹ chết không để lại di chúcnên căn nhà này là tài sản thừa kế theo pháp luật. Tuy nhiên, chồng bà ông Nguyễn Sầm B (chết năm 2016) được nhận thừa kế, khi còn sống ông B có di nguyện là để lại căn nhà lại cho con là ông Ch (làm nơi ở và thờ cúng). Do đó, bà không đồng ý yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn về việc chia thừa kế, đề nghị được ổn định cho bà và hai con ở trên nhà đất này
Người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan Nguyễn Sầm M, Nguyễn Thị N, Nguyễn Thị Thanh Tr trình bày:Các ông bà con của ông B bà B, thống nhất với lời trình bày và yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, đồng ý nhận tài sản thừa kế và thanh toán nợ Ngân hàng.
Người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan bà Nguyễn Thị Diễm Th, ông Ch trình bày: Ông bà là con của bị đơn, thống nhất ý trình bày và yêu cầu của mẹ.
Quan điểm của đại diện Viện kiểm sát:Các bên đương sự đều khai nhận thống nhất di sản do ông B, bà B để lại là nhà và đất thửa số 01, tờ bản đồ 31, diện tích 87,25m2 (T) nhà, đấtđược UBND thành phố Cần Thơ (cũ) cấp ngày 11/11/2003 do ông Nguyễn Văn B đứng tên, ông bà tất cả có 05 người con. Do ông B, bà B chết không để lại di chúc nên di sản để lại được chia thừa kế theo pháp luật, căn cứ theo quy định tại Điều 651 Bộ luật dân sự di sản được chia thành 05 kỷ phần bằng nhau, cụ thể: gồm bà L, ông M, bà N,bà Tr và ông B mỗi người được hưởng 1/5. Do ông B chết 2016, nên căn cứ Điều 652 Bộ luật dân sự người thừa kế thế vị là của B là bà Lưu Thị Thu Tr, Nguyễn Bách Ch, Nguyễn Thị Diễm Th được hưởng 01 kỷ phần.Theo Chứng thư thẩm định số V103 BĐS/2023/CT.ĐA ngày 07/06/2023 xác định giá trị quyền sử dụng đất là 1.561.881.600 đồng; Tại Công văn số 873 ngày 01/6/2023 của Phòng tài chính kế hoạch quận Ninh Kiều nhà trị giá là 166.464.600 đồng. Như vậy, tổng giá trị di sản thừa kế nhà đất là 1.728.346.200 đồng, do nhà và đất từ trước đến naydo bị đơn Tr và các con đang quản lý sử dụng, làm nơi thờ cúng ông bà B, cũng là nơi ở duy nhất mà bà Tr cùng các connên việc giao nhà và đất cho gia đình bà Tr tiếp tục quản lý, sử dụng là phù hợp, đồng thời buộc bị đơn và các con phảithối lại giá trị kỷ phần cho các đồng thừa kế còn lại vẫn đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho họ.
Tuy nhiên, đối với tài sản là căn nhà: quá trình sử dụng bị đơn bà Tr đã có công tôn tạo, gìn giữ và sửa chữa nhà nên căn cứ theo quy định tại Điều 618 Bộ luật dân sựcần xem xét khấu trừ cho bị đơn trước khi thối giá trị.
Đối với khoản nợ vay của ông B tại Ngân hàngtrong quá trình giải quyết vụ án nguyên đơn bà L đã đưa tiền cho ông M tất toán nợ Ngân hàng số tiền 97.556.000 đồng,các đồng thừa kế đều và thừa nhận. Do đó, căn cứ Điều 615 Bộ luật dân sự cần buộc các đồng thừa kế gồm bà N, ông M, bà Tr và bị đơn bà Tr và các con bà D, ông Ch có nghĩa vụ trả lại cho nguyên đơn số tiền 19.511.200 đồng.
Căn cứ vào hồ sơ vụ án, các tài liệu chứng cứ đã được xem xét, thẩm tra và kết quả tranh luận của những người tham gia tố tụng tại phiên tòa, Hội đồng xét xử đã thống nhất quan điểm đề nghị của đại diện Viện kiểm sát.
Lê Hoàng Dung
VKSND quận Ninh Kiều
