Do đó, trong quá trình thực hiện công tác kiểm sát thi hành án phạt tù, cần lưu ý một số điểm sau:
- Kiểm sát việc lập danh sách báo cáo và đề nghị cơ quan có thẩm quyền đưa người bị kết án phạt tù đi chấp hành án có đảm bảo về thời hạn và thủ tục theo quy định tại các khoản 1, 2 Điều 22 Luật thi hành án hình sự và Công văn số 1429-HD/C81-C83 ngày 09/7/2014 của Tổng cục VIII Bộ Công an hướng dẫn về thủ tục đưa phạm nhân đi chấp hành án. Nếu phát hiện việc lập danh sách, báo cáo đề nghị đưa người bị kết án phạt tù đi chấp hành án chậm thì kiểm sát viên, kiểm tra viên báo cáo lãnh đạo Viện yêu cầu cơ quan thẩm quyền lập danh sách và báo cáo đề nghị đưa người bị kết án phạt tù đi chấp hành án ngay hoặc tổng hợp kiến nghị khắc phục vi phạm.
- Kiểm sát việc đề nghị để người bị kết án phạt tù để lại phục vụ việc tạm giữ, tạm giam có đúng đối tượng quy định tại khoản 2 Điều 171 Luật thi hành án hình sự. Theo quy định, chỉ đề nghị giữ lại người chấp hành án phạt tù có thời hạn từ 05 năm trở xuống không phải là người chưa thành niên, người nước ngoài, người mắc bệnh truyền nhiễm nguy hiểm hoặc nghiện ma tuý để phục vụ việc tạm giam, tạm giữ. Số lượng người chấp hành án phạt tù phục vụ việc tạm giam, tạm giữ được tính theo tỷ lệ trên tổng số người bị tạm giam, tạm giữ nhưng tối đa không vượt quá 15%. Nếu phát hiện việc lập danh sách đề nghị phạm nhân để lại phục vụ việc tạm giữ, tạm giam không đúng đối tượng thì báo cáo lãnh đạo Viện ban hành kháng nghị, kiến nghị yêu cầu điều chuyển phạm nhân đó đi chấp hành án tại Trại giam và chấm dứt vi phạm.
- Kiểm sát việc thực hiện chế độ đối với những trường hợp án có hiệu lực pháp luật trong thời gian chờ chuyển đến nơi chấp hành án phạt tù theo quy định của pháp luật. Chế độ đối với những trường hợp này phải được thực hiện giống như chế độ của phạm nhân. Vì vậy, khi tiến hành kiểm sát, phải kiểm tra việc thực hiện các chế độ đối với họ có đúng theo quy định của pháp luật hay không, (tuy nhiên, vấn đề này cũng phụ thuộc vào đặc điểm tình hình của mỗi địa phương, cơ sở vật chất của các cơ sở giam giữ).
- Kiểm sát việc tổ chức áp giải, truy nã đối với người bị kết án phạt tù tại ngoại không tự nguyện chấp hành án hoặc bỏ trốn. Đây là vấn đề còn nhiều sơ hở trong quá trình kiểm sát thực tế:
Để kiểm sát việc tổ chức áp giải đối với người bị kết án phạt tù đang tại ngoại, kiểm sát viên, kiểm tra viên cần phải nắm chắc số lượng người bị kết án phạt tù đã có quyết định thi hành án, trực tiếp kiểm tra hoặc yêu cầu Cơ quan thi hành án hình sự Công an huyện báo cáo việc người bị kết án phạt tù đã tự nguyện đến trình diện trong 07 ngày kể từ ngày nhận được quyết định thi hành án.
Trường hợp người bị kết án phạt tù đang tại ngoại, đã hết thời hạn tự nguyện đi chấp hành án mà họ chưa đi chấp hành án thì Cơ quan thi hành án hình sự phải tiến hành áp giải. Vấn đề đặt ra là, nếu khi áp giải, họ trình bày chưa nhận được quyết định thi hành án thì giải quyết ra sao? Trong trường hợp này, phải xác minh lời trình bày của họ là đúng hay sai. Nếu đúng thì yêu cầu Tòa án gửi ngay quyết định thi hành án cho họ để thi hành. Nếu sai thì yêu cầu Cơ quan áp giải thực hiện việc áp giải. Bên cạnh đó, Tòa án đã ra quyết định thi hành án phải có trách nhiệm theo dõi việc thi hành án, do đó phải yêu cầu Cơ quan thi hành án hình sự áp giải nếu người thi hành án phạt tù không tự nguyện chấp hành án. Trường hợp Tòa án không yêu cầu Cơ quan thi hành án hình sự thực hiện áp giải thì Viện kiểm sát có thể trực tiếp yêu cầu Cơ quan thi hành án hình sự áp giải.
Mặt khác, khi có đủ căn cứ xác định người chấp hành án phạt tù bỏ trốn khỏi địa phương, Tòa án có trách nhiệm yêu cầu truy nã kịp thời. Ngay sau khi nhận được yêu cầu truy nã, Cơ quan thi hành án hình sự cấp tỉnh phải ra quyết định truy nã và tổ chức lực lượng truy nã. Việc kiểm sát việc ra quyết định truy nã và tổ chức truy nã thuộc thẩm quyền Viện kiểm sát cùng cấp. Nếu Tòa án không yêu cầu truy nã thì Viện kiểm sát yêu cầu Tòa án ra văn bản yêu cầu truy nã hoặc Viện kiểm sát trực tiếp yêu cầu Cơ quan thi hành án hình sự cấp tỉnh truy nã (khi đó Viện kiểm sát có quyền kiến nghị đối với Tòa án về việc này).
Vì vậy, thực hiện tốt những lưu ý nêu trên sẽ góp phần bảo đảm cho các quyết định thi hành án phạt tù được tổ chức thi hành theo đúng quy định của pháp luật, người bị kết án phạt tù bắt buộc phải thi hành án, các vi phạm trong việc thi hành quyết định thi hành án phạt tù được phát hiện, khắc phục và xử lý kịp thời./.
